Nöbetçi Eczaneler
parti meclisine DEVA ve Gelecek Partisinden isimlerin girmesi, “altılı masa dönemindeki piyasa merkezli çizgiye geri dönüş”
CHP’nin Kasım sonunda açıkladığı program yaklaşım belgeleri ise parti içindeki yön arayışını yeniden gündeme taşıdı. Belgelerde kalkınma, sosyal adalet ve devletin düzenleyici rolü vurguları öne çıksa da, parti meclisine DEVA ve Gelecek Partisinden isimlerin girmesi, “altılı masa dönemindeki piyasa merkezli çizgiye geri dönüş” tartışmalarını beraberinde getirdi.
TÜİK’in üçüncü çeyrek verileri tarımda çöküşü, ücretlerde gerilemeyi ve eşitsiz büyümeyi doğruladı. Kriz Notları’nda CHP’nin yeni programı da tartışıldı.
IMF’nin “Dördüncü Madde” Türkiye değerlendirmesi, TÜİK’in üçüncü çeyrek büyüme verileri ve CHP’nin yeni program yaklaşım belgeleri… Kriz Notları’nda bir araya getirilen bu üç başlık, hem iktidarın ekonomi politikalarının sınıfsal sonuçlarını hem de ana muhalefetteki yön arayışını görünür kılıyor.
Geçtiğimiz hafta açıklanan IMF Dördüncü Madde Konsültasyon Raporu, hükümetin uyguladığı “Şimşek Programı”nı genel hatlarıyla olumlu bulurken, para ve maliye politikalarının daha da sertleştirilmesini istiyor. IMF, “enflasyon gerilese de” ücretlerin ileriye dönük hedeflere göre belirlenmesini, yani reel ücret baskısının sürmesini öneriyor. Ekonomistler, bunun “IMF’nin tipik reçetesi” olduğunu, hükümetin de fiilen bu çizgiye yakın bir politika yürüttüğünü belirtiyor.
IMF’nin önerdiği bu “daha sıkı” politika setinin toplumun geniş kesimlerini nasıl etkileyeceği ise verilerde açık biçimde görülüyor. Son açıklanan 2025 üçüncü çeyrek büyüme verileri, yüzde 3.7’lik sınırlı büyümenin motorunun inşaat ve finans-sigorta sektörü olduğunu gösteriyor. Buna karşılık tarım sektörü bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12.7 küçüldü. Uzmanlara göre bu çöküş, hem üretici yoksullaşmasını hem de gıda fiyatlarında yeni artış riskini büyütüyor.
Ekonomistler, iktidarın “yumuşak iniş” olarak pazarladığı süreçte toplumun geniş kesimleri için durumun “yumuşak” olmadığını, reel ücret kayıpları ve gelir eşitsizliğinin daha da derinleştiğini vurguladı. TÜİK verilerinde işgücü ödemelerinin millî gelirden aldığı payın yüzde 38.4’ten yüzde 35’e gerilemesi, büyümenin kimlerin hanesine yazıldığını ortaya koyuyor.
Kriz Notları’nda dikkat çekilen bir diğer başlık ise kişi başına düşen milli gelirdeki hızlı artış oldu. 2020–2025 arasında dolar bazında iki katı aşan bu yükselişin, ekonomide yapısal bir dönüşümü değil, Türk Lirasının baskılanmasını ve yabancı sermaye girişlerini cazip kılan politikayı yansıttığı ifade ediliyor.
Risk primi verilerindeki düşüş, iktidar cephesinde başarı göstergesi ilan edilse de, programda bunun “toplumsal refah değil, sermaye hareketleri için sağlanan güvence” anlamına geldiği vurgulandı. Ekonomistler, geçmişte ana muhalefetin sıkça dile getirdiği “risk primi düşmeden demokrasi tesis edilemez” argümanının, mevcut verilerle geçerliliğini yitirdiğine dikkat çekiyor.
CHP’nin Kasım sonunda açıkladığı program yaklaşım belgeleri ise parti içindeki yön arayışını yeniden gündeme taşıdı. Belgelerde kalkınma, sosyal adalet ve devletin düzenleyici rolü vurguları öne çıksa da, parti meclisine DEVA ve Gelecek Partisinden isimlerin girmesi, “altılı masa dönemindeki piyasa merkezli çizgiye geri dönüş” tartışmalarını beraberinde getirdi.
Kriz Notları’nda yapılan değerlendirmede, CHP’nin “toplumsal muhalefetin enerjisiyle bağ kuran bir sosyal demokrat hatta” yönelme ihtimalinin zayıflayabileceği, programın ise büyük ölçüde “piyasa dostu devlet müdahalesi – kurumsalcı reform – sosyal demokrasi sosu” üçlemesine dayandığı ifade edildi. Ekonomistler, CHP’nin iddia ettiği değişimi hayata geçirebilmesi için “teknokratik değil, toplumsal temelli bir ekonomi anlayışına” ihtiyaç olduğunu belirtti.
(Evrensel)