Bir Trilyon 470 Milyar Lira Buharlaştı: Bölge Çaycısı için Büyük Kayıp!

Emin Kanbur / Vicdanın Sesi

2025 yılı yaş çay sezonu, üretici açısından tarihe kayıp bir yıl olarak geçti.

Yaklaşık 1 trilyon 470 milyar lira, yani eski parayla 1 Milyar 470 milyon TL, bölge çaycısının elinden buhar olup uçtu gitti.

Neden mi? Çünkü kazanılmış bir hak olan kilo başına destekleme primi bu yıl kaldırıldı.

Kazanılmış Bir Hak Yok Edildi.

Yıllardır üreticinin alın terinin karşılığı olarak uygulanan destekleme primi, 15 yılı aşkın süredir sistemli ve mükemmel bir şekilde yürütülüyordu.

Bu sistem hem devletin kayıt dışı alımı ve vergi kaybını önlüyordu, hem de üreticinin sattığı her kilo çay için adil bir destek sağlıyordu.

Tarım ürünleri de destekleme primi hükümetlerin yıllardan beri tüm çiftçiler için sürdürdüğü bir uygulamaıdı.

Ve Çay üreticisi de bu destekleme uygulamasından sattığını ürün bazında adaletli bir şekilde faydlanıyordu.

Destekleme primi ödemeleri genellikle Mart-Nisan aylarında yapılıyor, üretici bu parayla gübresini alıyor, tarlasına yeni sezona hazırlanıyordu.

Yani bu sistem, üretici için sadece bir teşvik değil; üretimin sürekliliğini sağlayan bir can suyu idi.

Yeni Sistem ve Kayıp Rakamlar

2025 yılı itibariyle yeni sistem devreye girdi. Yaş çay fiyatı 23 TL’den 2,45 TL destekleme eklenerek 25,45 TL olarak açıklansa da, bu artış üreticiye yansımadı.

Bölge genelinde yıllık yaş çay rekoltesi ortalama 1 milyon 450 bin ton civarında.

Çaykur bu miktarın yaklaşık 800 bin tonunu satın aldı ve ana para dahılınde destekleme primi mi birlikte ödeme yaptı.

Ancak özel sektör, 600 bin tonun üzerinde yaş çay alımı gerçekleştirdi.

Bir veya birkaç firma yaş çay alımında Çaykur gibi adaletli davransa da özel sektörün %99 alım da üreticiyi her yıl olduğu gibi fiyalandirmada mağdur etti.

İşte tam da burada kayıp başlıyor:

Bu 600 bin ton yaş çay için üreticiye düşük fiyat in yanında destekleme primi de ödenmedi.

Kazanılmış hak dedik özel sektörün 17 TL ile 22 TL aralığında alım yapması ana paranın denmesi konusunda kotu geçmişe sahip olması bir yana.

Destekleme primi ödemesi zaten beklenemezdi

Devletin yıllara dayalı uygulaması olan prim hesabına göre, 600 bin ton yaş çay × 2,45 TL destekleme primi = 1 milyar 470 milyon TL!

Yani üreticinin cebine girmesi gereken bu para, sistem değişikliğiyle birlikte buharlaşmış oldu.

Üreticinin Sesi Olmak.

2000’lu yılların sonlarına doğru, Rize Ticaret borsa başkanlığı ve diğer STK’ların yoğun çabalarıyla kazanılmış bu hak, 15 yıl boyunca tıkır tıkır işledi.

Şimdi ise “yanlış bilgilendirme” sonucu veyahut sermayenin kulisleri sonucu kaldırılan bu destek, üreticinin kazanımımı yok etmiş durumda.

Ne yazık ki, bölgedeki birçok yaş çay üreticisi sesi olması gereken STK bu konuyu yüksek sesle dile getirmiyor.

Ancak biz üreticiler olarak açıkça söylüyoruz:

Bu yanlış karardan dönülmelidir.

Çağrım Yetkililere.

Buradan, AK Parti Rize İl Başkanına. Sayın Yılmaz Katmer’e sesleniyorum:

Yaş çay alımı sürecinde, yıllara dayalı olarak devlet fiyatında alım yaparak çiftçinin nezrinde iyi bir çay sanayici olarak takdir kazandınız, hem de bu kayıpin ne denli üreticiyi etkilediğini iyi hesap edecek bir mali müşavir siniz.

Sizden beklentimiz, bu yanlışı Tarım Bakanlığına, Maliye Bakanlığına ve Sayın Cumhurbaşkanımıza anlatmanızdır.

Bu uygulamanın geri getirilmesi, hem devletin hem de üreticinin lehinedir.

Bu süreçte, yaş çay alımı yaptığınız dar alandan üreticiyi memnun eden bir sanayici olmanızın yanında.

Bu kez de bölge Çaycısının tamamının takdirini kazanan bir Siyasetçi olmanız temennisiyle.

Bir ses, bir vicdan olarak söylüyorum:

Destekleme primi geri gelmelidir.

Bu sadece bir talep değil, kazanılmış bir haktir, üreticinin alın terine, emeğine, geleceğine sahip çıkmaktır.